Kanaatimce...

Başarmak, sonuca ulaşmak, hedefi vurmak, hangi alanda olursa olsun maddî ve gözle görülür meyveler devşirmek istiyor modern insan. Kişisel gelişim de, teorik olarak insanı sayılabilir ve ölçülebilir düzlemde daha “başarılı” kılmayı vaad ediyor; pratikte ise bu başarıyı elde etmenin stratejilerini öngörüyor. Modern insan, kutsallaştırdığı ve hatta putlaştırdığı “başarı” dağının zirvesine “gelişerek” tırmanmayı umut ediyor. Ve elbette ki bu gelişme içe değil dışa, semaya değil arza doğru bir seyir izliyor.

Sözgelimi, son yılların gözde alanı NLP’nin dünyevî başarı saplantısını şu ifadeler “başarıyla” yansıtıyor olsa gerek: “NLP bize daha iyi düşünebilmemizin ve böylece daha fazla başarı kazanabilmemizin yollarını gösterir… NLP, parlak başarılar elde etmiş olan kimselerin düşünüş ve davranış biçimlerini model haline getirerek, bizlerin de benzer başarılar elde etmek için onlardan yararlanabilmemizi sağlar… Böylece, bir yandan öğrenirken elde ettiğiniz sonuçları görmek hoşunuza giderken, öbür yandan da başarınızı inşa etmiş olursunuz.”

İlginçtir, modern insan için mutluluk ve huzur da başarılmayı bekleyen hedefler haline gelmiş durumda! Ve kişisel gelişim guruları bu konuda da insanlara tavsiyelerde bulunuyorlar. Materyalizmin ruhen çökerttiği, dayanak noktasını kaybetmiş modern insana hazır mutluluk formülleri sunuyorlar. Uzakdoğu dinlerinden ve bazen tasavvuftan alınan kimi unsurlar bu amaçla hoyratça kullanılıyor. Gelgelelim, kişisel gelişim teorilerinde “maneviyat”a ancak insanın kendisini dünyada mutlu/huzurlu/iyi hissetmesine bir “araç” olmak üzere yer veriliyor. İnsanı âhirete hazırlamak, onu aşkın bir otoriteye bağlamak ya da insan kalbini ve ruhunu aslî kaynağına döndürmek, gerçek anlamda mânevî bir arınma sunmak için değil! Öyle ki, ölüm sonrasına ilişkin inançlar bile bu dünyadaki rahatlığın bir aracı kılınabiliyor. Bir NLP uzmanı “Ölüme bakışımızı değiştirdiğimiz zaman kayıptan duyduğumuz acı hafifleyebilir. Cennete inanmıyorsunuz meselâ. Neden? Cennete inanmak sizi ölüm karşısında rahatlatacaksa bırakın kendinizi ve inanın!” diyebiliyor.

Maddî-manevî başarının, daha doğrusu dünyevî başarıların bu denli merkeze alınması, kişisel gelişimin niyet-amel konusuna bakışını şu şekilde özetlemek herhalde yanlış olmaz: Ameller niyetlerden daha önemlidir. Niyetlerin önemi, gözle görülür amellere aracılık yapmalarından gelir. Niyetinizi düzeltin, tâ ki hedeflenen sonuçlar ortaya çıkabilsin…

Niyetin amelden daha hayırlı olduğunu; sonuca ulaşmanın değil insanın kendi görevini hakkıyla yapmasının asıl olduğunu; sonuca insanın kendi vehmî güç ve iradesiyle değil herşeyi kudret ve irade elinde tutan Yaratıcı’nın ulaştıracağını… maddiyatta ve dünyada boğulmuş, “İçindeki devi uyandır!” veya “Sende sonsuz güç gizli” gibi sloganları baş tacı etmiş “kişisel gelişim teorisyenleri anlayabilir mi? Onların mantığıyla kimi nebiler başarısız bile sayılabilir. Çünkü, gerçek başarının kulluk görevini yapmak olduğunu bilmeyen bu maddî gözde, o nebiler insanları kendilerine inandırmayı “başaramamıştır!”

Diğer taraftan, kişisel gelişim teorilerinin zaten manen yaralı olan modern insanı daha da yaraladığını, kulluğun acz ve fakr yolunu kapadığı söylenebilir. Çünkü, kişisel gelişimciler, insanı kendi eylem ve hareketleri üzerinde neredeyse sonsuz bir hakimiyet sahibiymiş gibi resmediyorlar. “İstiyorsanız, başarabilirsiniz!” sloganını kimbilir kaç kez duymuşsunuzdur. Halbuki, insanın en “basit” görme faaliyeti üzerinde bile neredeyse hiç bir müdahalesi veya hakimiyeti sözkonusu değil. Göz kapaklarını kapamamaktan gayri! Böylesine aciz ve zayıf bir insanın ruhuna, eğilimlerine, duygularına ve düşüncelerine hakim olabileceğini düşündürtmek ve hatta bunu tavsiye etmek; cüz’î iradesinin her türlü zorluğu aşmak için biricik vasıtası olduğunu ve bu vasıtayla her türlü sıkıntının üstesinden gelebileceğini iddia etmek ona aczi, zaafı, duâyı, Yaratıcı’ya sığınmayı unutturmaktan, zaten var olan bencillik ve kibre yeni damarlar eklemekten ve zayıf ruhuna yeni yükler yüklemekten başka ne işe yarayabilir? NLP’ye atfedilen ‘İhtiyacımız olan bütün kaynaklara içimizde sahibiz” yaklaşımı insanı gerçekten zengin mi kılar, yoksa manen daha fakir ve başarısız mı eyler?”

Ayrıca, NLP ya da kişisel gelişim, insan benliğini bir taraftan yüceltirken, diğer taraftan benliğin aşılmasını gerektiren iletişim gibi konularda “empati” telkin ediyor. NLP’cilerin bol bol kullandığı “empati”yi hayatına geçirmeye çalışan bir kişi, karşısındakini gerçekten anlamaya, kendisini onun yerine koymaya çalışıyor. Ama insan eğer kendi “ben”ini yüceltiyor ve ne olursa olsun belli bir hedefi başarmayı tasarlıyorsa “empati” sözcüğü o kişi için boş bir slogan olmaktan öteye gidemiyor. Yaratıcı’ya hakkıyla kul olmamış, nefsini terbiye etmemiş, kulluğun meyveleri olan şefkat, tevazu ve diğergâmlıkla süslenmemiş bir insanın, benliğini aşarak başkasını hakkıyla anlaması, ona değer vermesi ne derece mümkün olabilir?

Kişisel gelişim neyi geliştirir? - 1

Kişisel gelişim neyi geliştirir? - 2