Kanaatimce...

Üniversite öğrencisi iken, haftalık bir derginin “Siyasî yelpazedeki yerinizi öğrenin” türünden bir testini uygulamıştım kendime. Ve sonuca çok şaşırmıştım. Sosyaliste yakın bir sosyal demokratsınız diye tanımlamıştı test beni. Sonra, bu testin Avrupa’daki bir derginin ilâvesinin aynen çevirisi olduğunu görünce, şaşkınlığım geçmişti. Ne de olsa bizdeki sol siyasetle Avrupa’daki sol veya sosyalist hareket arasında çok fark vardı.

Kendisini Marksizm-Leninizm’den, yani komünizm ideali ve proleter diktatörlük özleminden kurtaran, demokrasiyi birincil siyaset düsturu yapan Avrupa sosyalizmi, tarihsel olarak, bu yaşlı kıt'ada demokrasinin yerleşmesinde, hak ve özgürlüklerin genişletilmesinde hep öncülük rolü oynadı. Vahşi kapitalizme karşı devlet eliyle sosyal adaletin sağlanması, hırsı sınır tanımayan şefkatsiz kapitalistlere karşı işçilerin haklarının korunması sol hareket sayesinde oldu. Azınlık ve kadın hakları ile çevrenin korunması da sosyalistlerin mücadeleleri sayesinde mesafe kazandı. Kısacası, Avrupa’da sosyal demokrasi ya da sosyalizm sistemin yerleşik çıkarlarına karşı değişimin, demokrasinin, hak ve özgürlüklerin, sosyal adaletin savunması anlamına geldi.

İkinci Dünya Savaşının ertesinde, Bediüzzaman’ın İsveç, Norveç ve Finlandiya gibi sosyal demokrasinin kaleleri olan Kuzey Avrupa ülkelerini Kur’ânî hakikatlere yakınlaştıkları için övmesi, bu ülkelerde fakirlerin, zayıfların, Kur’ânî şefkat düsturlarına uygun biçimde kollanması, sosyal adalet ilkelerinin hakim kılınmasıdır.

Türkiye’de ise zıtlar yer değiştirmiş durumda. Çok partili hayata geçildiğinden beri, kendisini sol diye niteleyen siyasî hareket, Avrupa’nın sağına benzer refleksler sergilerken, sağ denilen siyaset Avrupa solunun misyonunu üstlenmiş görünüyor.

Birkaç yıl önce bir araştırma kurumunun dindar bir orta Anadolu şehrinde CHP’nin başarısızlığını araştırmak için seçmenlerle yaptığı anketlerden şöyle bir sonuç çıkmıştı. Halk, CHP’ye oy vermiyordu, çünkü onu “komünist” olarak görüyordu. Komünist kelimesinin ne anlama geldiği sorulduğunda, seçmenlerin ağırlıklı biçimde verdiği cevap CHP’nin din karşıtı olduğu yolundaydı.

Türkiye’de, İnönü’nün 60’ların başlarında telâffuz ettiği “ortanın solu” sloganından sonra parlamentoya girmeyi başaran ilk sosyalist parti TİP’in İstanbul’da en çok Nişantaşı ve Teşvikiye gibi elit semtlerden oy almış olması; bugün CHP’nin yine İstanbul’da Sultanbeyli gibi işçilerin yoğun yaşadığı varoşlarda değil, Kadıköy ve Şişli gibi kozmopolit semtlerde seçim kazanması Türkiye’de egemen sol siyasetin kendisini sosyal ve ekonomik politikalar, demokrasi ve özgürlükler üzerinden değil, resmî ideolojinin savunuculuğu üzerinden tanımladığını gösteriyor olsa gerek.

Bugün Türkiye’de sol partilerin hiçbir şekilde seçim kazanması mümkün görünmüyor. Dost-düşman çoğu gözlemci, CHP’nin seçim kazanıp hükümet sorumluluğunu üstlenmeyi aslında istemediğini ifade ediyor. Meşrû yollardan, yani seçimlerle icraatta bulunmayı baştan gözden çıkaran bir siyasî hareketin, en küçük bir fırsatta demokrasi aleyhine darbe ve müdahalelere teşne olması herhalde ülke siyasetinin en önemli çıkmazı.

Evet, Sosyalist Enternasyonel’de Türkiye’yi temsil eden CHP, ne yazık ki daha fazla demokrasi, daha fazla sosyal adalet, daha fazla özgürlük değil; etnik milliyetçilik ve laisizm gibi konuları savunuyor. Her fırsatta rejimin tehlikeye girdiğinden dem vurup, sistemin muhafızlığına soyunuyor. Ülkedeki demokrasiyi zayıf düşüren en önemli unsur da kendisine “muktedir muhalefet” rolü biçen bu siyaset.

Sol, sosyal demokrat ya da sosyalist, kendilerini bu şekilde tanımlayan siyasî hareketlerin gerçekten seçim kazanmak ve halkın oyuyla işbaşına gelme iştiyakı duyması gerekiyor. Bu iştiyak, onların demokrasiyi içselleştirmeleri anlamına gelecek. Demokrasi ve halkın tercih ve taleplerine saygı ise ister istemez solun dinle barışması ve dindarlara samimiyetle kucak açması sonucunu doğuracak.

O İç Anadolu şehrindeki halkın ma’şerî vicdanında verdikleri hüküm hâlâ devam ediyor. Her darbe sürecinde en çok adalet ve özgürlükler yara alıyor. Maddî kaynaklar ezilmiş sınıfların rağmına bir avuç burjuvaya peşkeş çekiliyor. İlginçtir, bu darbe ve müdahale süreçlerine her defasında CHP laiklik adına destek veriyor. Gerçekten namuslu bir sol siyasete ihtiyacımız var.

Bu ihtiyacı, sivil siyasetin bir kez daha tu-kaka edildiği ve en çok da kendisine sol/sosyal demokrat/sosyalist diyen kesimlerce tahkir edildiği bugünlerde daha derinden hissediyoruz.