Kanaatimce...

Tatili Tatil Etmek

Murat Çiftkaya

Bir faaliyettir hayat. Faaliyetin zıddı olan atalet ise hayattan çok ölüme yakındır. Gözün hayatı görmekledir; kulağın işitmekle, elin işlemekle. Kalbin hayatı ise aynası olduğu Zât-ı Samed'e yönelmek ve sadece Ona bağlanmakladır. Gözü dinlendirmek için âtıl bırakmak, sözgelişi onu bağlamak, göz için olsa olsa geçici bir körlüktür. Oysa, kendisi için en güzel dinlenme olan uykuda bile faaliyetine ara vermez göz; rüyalara pencere olur.

Faaliyetin hayat, hayatın faaliyet olduğunu diğer mevcudlara baktığımızda da görmemiz mümkündür. Yerküre, bir an bile durmaksızın güneşin etrafında döner de döner. Tıpkı cezbeye kapılmış bir mevlevi gibi. Çekirdekten meyveye durmuş ağaca dek sürekli bir faaliyettir şahit olduğumuz. Ne bir durağanlık, ne bir fasıla yoktur. Her canlı hücrede hayrette bırakacak kadar bir iş bölümü ve canlılık çıkar karşımıza. Hele atom altı dünyaya indiğimizde hayranlığımız hayrete dönüşür. Hızları rakamlara zor sığan nötronlar, elektronlar, kendi etrafında dönen çekirdekler... Elhasıl, duran ve faaliyet göstermeyen hiçbir şey yoktur şu âlemde. Hatta, taş gibi zahiren durağan ve katı bildiğimiz şeyler bile, kendi atom altı âlemlerinde akıl almaz bir faaliyet ve hareket yaşarlar. katı görünmelerinin sebebi de budur zaten. Ki İlâhî emirle ufalanıp toprak olmalarıyla, aslen katı ve âtıl olmadıklarını ispatlar taşlar.

Bütün bu faaliyetleri yapmak için ne bilgilerin, ne iradelerin, ne de kudretlerinin olmadığını hal diliyle söyleyen yıldızlardan zerrelere, yerküreden hücrelere kadar herşey, "her an bir iş üzere" olan ve her varlığın her halini her an kudret elinde tutan Faâl ve Hallâk bir Yaratıcıyı tanıtırlar bize.

Kâinat böyledir. Bu faaliyet ve hareket kanununun tek muhalifi, kâinattan kopmuş, yaratıcısının isim ve sıfatlarını lâyıkınca tanıyamamış insandır. Bozulmuş Yahudilik ve Hıristiyanlık'ta Cumartesi ve Pazar günlerinin tatil ve atalet günü kabul edilmesinin altında da, Yaratıcı'yı yeterince tanıyamama hali yatmaktadır zaten.

Hele hele, çalışmak çağdaş insanın sırtında ağır bir yüktür. Çünkü bu faaliyeti sırasında Yaratıcısını değil, gaye edindiği araba, ev, makam, v.s. maddî şeyleri düşünür. Sonsuzu özleyen, her an ferah ve inşirah isteyen insan ruhu ise bunlarla tatmin olmaz. Ama insan, "çağdaş medeniyet" in kendisine dayattığı tanımlara kanmıştır bir defa.

Çağdaş medeniyetin her vesileyle kulaklara üflediği tanıma göre, insan, sanatkârını tanıyıp ebedî mutluluğu kazanmak için yaşayan değil, maddî ihtiyaçlarını karşılayarak cenneti şu dünyada yakalamak için çabalayıp duran bir varlıktır. Daha ilkokuldan itibaren bu medeniyetin telkin ettiği hayat anlayışını biliriz hepimiz. Bu anlayışa göre gün üçe ayrılır: "8 saat çalışmaya, 8 saat eğlenmeye, 8 saat dinlenmeye." Bu taksimat içindeki çalışma faslı, zoraki ve biraz da gönülsüzce yapılması gereken bir şeydir. Çünkü aynı medeniyetin tanımına göre, insan ne kadar çok şeye sahip olur ve ne kadar çok ihtiyacını karşılarsa o kadar çok mutlu olur. İhtiyaçlarının sonsuza uzandığını gören insana çözüm sunuluverir: "Daha çok çalışmalısın." "Daha çok çalışıp daha çok kazanmalı, daha çok kazanıp daha çok şeye sahip olmalısın."

Yukarıdaki taksimat içinde, ne düşünmeye, ne Yaratıcı'yı tanımaya, ne de âhireti kazanmaya yer yoktur. Çağdaş medeniyet, telkin ettiği yanlışların görülmesine sebeb olacağı için istemez derinlemesine düşünmeyi. Yaratıcı'yı ise ya kabul etmez, kabul etse de çarpık bir bakışla zoraki kabullenir.

Her an Rabbini arayan, Ona yönelmek isteyen insan ruhu kendisine soluklanacağı bir menfez ararken, çağdaş medeniyet sun'i çözümünü sunar insana: tatil. "Çok yoruldun, tatili hak ettin. Artık özgürsün. Nereye istersen oraya git. Neyi istersen onu yap. Gez, toz, eğlen."

Ta baştan tanım yanlışlıklarına düşmüş olan insan da "Sahi, yoruldum. Dinlenmeyi, eğlenmeyi hak ettim" der. "Tatilde işten söz etmek yok"tur. "Herşey unutulacaktır." "Doyasıya dinlenilecek ve eğlenilecek, yorgunluk atılacak" tır. Zaten çalışırken de neredeyse tek düşünülen şey tatildir. İnsanlar çalışmak için tatil yapacak yerde, tatil yapmak için çalışıyor hale gelmiştir.

Evet, yorulmuştur insan. Ama asıl yorulan bedenler değil, ruhlardır. Maddî amaçlı çalışmalarda boğulan, nefes alamayan insan kalbidir. İncinen, bilfiil yaşanan materyalizme dayanamayıp yorgun düşen nazenin insanî duygulardır. Bu lâtifeler, mecralarını bulamadıkları, vazifesiz ve atıl kaldıkları için yorgundur. Pazarları öğleye kadar uyuyup her zamankinden yorgun kalkan bedenlerin şifâsı nasıl daha fazla uykuda değilse, vazifesiz kalıp nefes alamayan kalp ve ruhun ferah ve inşirahı da aynı gaflet ve ataleti devam ettirmekte değildir.

Normal günlük uykunun bütün bedenî yorgunlukları dinlendirdiğini hepimiz biliriz. Ruhî yorgunlukların giderilmesi ise, bizzat çalışmanın içinde Yaratıcı'ya bakan yüzü görebilmekte, çalışmalarımızı Onun adına ve Onu tanımak için yapmakla mümkündür. O zaman çalışma bizim için yük olmaktan çıkar. O zaman külfet gibi görünen çalışmanın içindeki lezzeti bulabiliriz ve o zaman tatil denilen vakitlerde bazı faaliyetlere ara versek bile ruhumuzun Yaratıcısını arama ve Onu tanıma faaliyetine ara veremeyeceğini anlarız.